در سراسر دنیا به مخترعین توصیه می گردد پیش از آنكه اقدام به ثبت اختراع خویش در كشورهای دیگر بنمایند ،آن را در كشور متبوعشان به ثبت رسانند. در این راهنما ،مراحل ثبت اختراع در كشور جهت آگاهی پژوهشگران و مخترعین در قالب پرسش و پاسخهایی مورد توجه قرار گرفته است.

توضیح: این راهنما بر گرفته از بخش پرسش‌های متداول از سایت معاونت فناوری وزارت علوم و تحقیقات و فناوری به آدرس www.techno.msrt.ir/FAQ.asp می باشد.
برای ثبت اختراع به كجا مراجعه كنیم؟
برای ثبت اختراع باید به ادارة كل ثبت شركت‌ها و مالكیت صنعتی واقع در تهران، خیابان میرداماد، تقاطع بزرگراه مدرس- میرداماد، مراجعه شود.

آیا به جز تهران ثبت اختراع در جای دیگری صورت می‌گیرد؟
خیر، در حال حاضر ثبت اختراع فقط در تهران و در ادارة كل ثبت شركت‌ها و مالكیت صنعتی انجام می‌گیرد.

برای ثبت اختراع چه مداركی لازم است؟
برای ثبت اختراع باید مدارك زیر تكمیل و به ادارة كل ثبت شركت‌ها و مالكیت صنعتی تحویل گردد:
اظهارنامه ثبت اختراع در 3 نسخه: اظهارنامـة ثبت اختـراع فـرم مخصوصـی است كه جزء اوراق بهادار می‌باشد و متقاضی می‌بایستی از واحد گردش اوراق بهادار مستقر در اداره كـل ثبت شركت‌ها و مالكیت صنعتی آن را تهیه و نسبت به تكمیل و امضای آن اقدام نماید .
توصیف مشروح اختراع در 3 نسخه:
اختراع مورد ادعای مختـرع بـاید به طور كـامل شرح داده شود. در شرح اختراع باید تمام جنبه‌های ادعایی اختراع به طور واضح بیان گردد.
در تهیه شرح اختراع از كاغذهای4 A استفاده شود.
نقشه‌های اختراع در 3 نسخه:
نقشه كامل اختراع باید با مركب و از روی مقیـاس متـری تهیه و ذیل نقشه‌ها را متقاضی یا وكیل او امضاء نمایند.
- نقشه‌های اختراع باید روی كاغذ 34 سانتی‌متـر طـول و 22 سانتی‌متـر عـرض رسـم گردند و فقط از یك روی كاغذ استفاده شود.
ادعا در 3 نسخه:
اینكه اختراع با ارائه راه‌حل عملی چه مشكلی را حـل مـی‌كنـد و چه مزایایـی دارد و اطلاعاتـی كـه میزان حمایت ناشی از حق ثبت را مشخص نماید.
فتوكپی شناسنامه مخترع یا مخترعان
قبض رسید بانكی حق‌الثبت اظهارنامه تقاضای ثبت اختراع.

آیا برای ثبت اختراع حتماً‌ باید خود مخترع اقدام نماید؟
خیر، ثبت اختراع می‌تواند از سوی وكیل مخترع تقاضا شود. در این صورت تقاضانامه باید به همراه اصل وكالتنامه با رونوشت یا فتوكپی برابر اصل شده ضمیمه اظهارنامه شود.

سیستم ثبت اختراع در كشور ما چگونه است؟
سیستم ثبت اختراع در كشور ما، سیستم اعلامی است. بر اساس این سیستم، ثبت اختراع طبق ادعای مخترع صورت می‌گیرد. یعنی ادعای مخترع مقرون به صحت تلقی شده و به شرط عدم سابقه ثبت، ادعای مخترع (با رعایت اینكه اختراع در حیطه حمایت ثبت قرار دارد یا خیر) به ثبت می‌رسد.

اعتبار ورقه (سند) اختراع چند سال است؟
در ایران مدت اعتبار ورقه ثبت اختراع به تقاضای مخترع 5 یا 10 یا 15 و یا نهایتاً به 20 سال خواهد بود كه باید صراحتاً در ورقه ثبت اختراع قید شود.

در صورت قبول یا رد اختراع چه اقداماتی انجام می‌گیرد؟
در صورت قبول اختراع مراتب ثبت اختراع به صورت آگهی تهیه شده و جهت درج در روزنامه رسمی كشور تحویل متقاضی یا وكیل او می‌گردد. پس از درج در روزنامة رسمی یك نسخه از روزنامه به ادارة مالكیت صنعتی ارائه و گواهینامة ثبت اختراع به وسیله ادارة مزبور كامل شده و یك نسخه از توصیف، ادعا و نقشه اختراع ضمیمه و قیطان‌‌كشی شده با امضاء مدیر كل و ممهور به مهر ادارة كل ثبت شركت‌ها و مالكیت صنعتی تسلیم متقاضی یا وكیل قانونی او می‌شود.
در صورت رد اختراع، كتباً (برگ اخطار اداری) به متقاضی یا وكیل قانونی او ابلاغ می‌گردد. در این صورت متقاضی یا وكیل قانونی او می‌تواند ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ رد اظهارنامه نسبت به تقدیم دادخواست و شكایت از تصمیم ادارة كل ثبت شركت‌ها و مالكیت صنعتی به مراجع ذی‌صلاح قضایی مستقر در تهران اقدام نماید. چنانچه در مدت 10 روز از تاریخ ابلاغ تصمیم اداره مالكیت صنعتی نسبت به تقدیم دادخواست اقدام نشود، دیگر ادعا در مراجع ذی‌صلاح قضایی مسموع نخواهد بود.

ارزیابی و تأیید علمی اختراع چیست و مرجع قانونی آن كجاست؟
منظور از ارزیابی و تأیید علمی اختراع جست‌وجو و بررسی علمی سند اختراع به وسیله متخصصان مربوطه با استفاده از تجارب علمی، مشاوره‌ها و بانك‌های اطلاعاتی داخلی و خارجی است و طبق قانون این ارزیابی توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و از طریق مراكز علمی و تحقیقاتی كشور صورت می‌گیرد.

آیا ارزیابی و تأیید علمی اختراع اجباری است؟
خیر، اختیاری است. تقاضا برای ارزیابی و تأیید علمی اختراع هم می‌تواند هم از طریق شخص متقاضی و هم از طریق ادارة كل ثبت شركت‌ها و مالكیت صنعتی صورت گیرد.

آیا ارزیابی و تأیید علمی اختراع هزینه‌ای در بر دارد؟
در حال حاضر خیر.

آیا برای ارزیابی و تأیید اختراع شرایط خاصی وجود دارد؟
برای پذیرش تقاضای ارزیابی و تأیید علمی اختراع شرایط زیر ضروری است:
الف) ثبت اولیة اختراع در مراجع حقوقی (اداره كل ثبت شركت‌ها و مالكیت صنعتی) و ارائه ورقة ثبت؛
ب) ارائة تقاضای ارزیابی و تأیید علمی اختراع، همراه با مدارك كامل و مستند اختراع ثبت شده؛
ج) ارزیابی و تأیید علمی اختراع بیش از 2 بار انجام نخواهد گرفت؛ بدین معنی كه در صورت رد اعتبار علمی اختراع متقاضی، تنها یك بار دیگر ارزیابی علمی آن از سوی مرجع دیگری غیر از مرجع بررسی كنندة اولیه، امكان‌پذیر است.

برای درخواست ارزیابی و تأیید علمی اختراع به كجا باید مراجعه كرد؟
برای درخواست ارزیابی و تأیید علمی اختراع لازم است كه به اداره كل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری واقع در تهران، خیابان انقلاب، میدان فردوسی، خیابان فرصت جنوبی، شماره 71، طبقه پنجم مراجعه شود. علاوه بر ادارة كل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری، برای ارزیابی و تأیید علمی اختراع می‌توان به مراجع منطقه‌ای زیر نیز مراجعه كرد.
تهران بزرگ: سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، دانشگاه تهران (واحدهای(IP؛
مرجع منطقه‌ای مركزی كشور: اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان واحد(IP)؛
مرجع منطقه‌‌ای جنوب كشور: شیراز، دانشگاه شیراز (واحد(IP؛
مرجع منطقه‌ای شرق كشور: مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد (واحدIP )؛
مرجع منطقه‌ای شمال‌غربی كشور: تبریز، دانشگاه تبریز (واحد(IP.

برای درخواست حمایت از تكمیل اختراع و تجاری‌سازی اختراع به كجا می‌توان مراجعه كرد؟
برای درخواست حمایت از تكمیل اختراع می‌توان مستقیماً به مراكز رشد و برای تجاری‌سازی اختراع مستقیماً به پارك‌های فناوری مراجعه كرد. علاوه بر موارد فوق، كلیة مراجع منطقه‌ای و ادارة كل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری آمادة راهنمایی و معرفی متقاضیان به مراكز رشد و پارك‌های فناوری و دیگر نهادها و سازمان‌های حمایت‌كننده از نوآوران، هستند. نشانی، تلفن و نمابر كلیة مراكز رشد و پارك‌های فناوری را می‌توان از ادارة كل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری دریافت كرد.

آیا برای ثبت اختراع در خارج از كشور حمایت مالی صورت می‌گیرد؟
بله، مخترعانی كه اختراعات آنها واجد شرایط زیر باشند، می‌توانند از حمایت مالی ثبت در خارج از كشور به میزان 50 درصد كل هزینه برخوردار شوند.
الف) اختراع آنها در داخل كشور (ادارة كل ثبت شركت‌ها و مالكیت صنعتی) به ثبت رسیده باشد.
ب) ارزیابی و تأیید علمی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از طریق ادارة كل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری و یا مراجع منطقه‌ای دریافت كرده باشند.
ج) وكیل قانونی خود را انتخاب و معرفی كرده باشند.
د) برای اختراع خود طرح كسب و كار (Business plan) تهیه كرده باشند.
ه) فرم‌های مربوط به WPIS را تكمیل كرده باشد.
ی) مجوز حمایت مالی را از كمیته تخصصی ثبت اختراعات در خارج كسب كرده باشند.
برای آ‎گاهی بیشتر از نحوة ثبت اختراعات در خارج از كشور و برخورداری از حمایت مالی، به دستورالعمل تهیه شده در این زمینه در ادارة كل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری مراجعه شود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در همه موارد یاد شدة بالا (16 پرسش و پاسخ) می‌توانید به اداره كل امور نوآوران و ارزشیابی فناوری واقع در تهران، خیابان انقلاب، میدان فردوسی، خیابان فرصت جنوبی، شماره 71، طبقه پنجم مراجعه فرمایید.
تلفن: 88318999
نمابر: 88318999